Miskraam
Je hebt net te horen gekregen van de verloskundige dat de zwangerschap niet goed zit; het kindje in je buik leeft niet meer. Dit is een schok en erg verdrietig. We willen je uitleggen hoe dit kon gebeuren, waar je nu op moet letten en over na moet denken.
Wat is een miskraam?
Een miskraam is het verlies van een niet-levensvatbare "vrucht". Het is een verdrietig maar natuurlijk verschijnsel. Bij een op de tien zwangerschappen treedt er een miskraam op. De medische term van een miskraam is een spontane abortus.
Het kindje is gestopt met groeien na een bepaald aantal weken in het eerste trimester van de zwangerschap. Er treedt bloedverlies op en de vrouw ervaart buikkrampen.
Het kan ook zo zijn dat je nog geen bloedverlies of krampen hebt gehad, maar dat er tijdens de eerste echo geconstateerd wordt dat het vruchtje niet meer in leven is. Wij als hulpverleners noemen dit een missed abortion.
Oorzaak van een miskraam
De oorzaak van een vroege miskraam is bijna altijd een aanlegstoornis. Het kindje is niet in orde en de natuur vindt als het ware een logische oplossing: het kindje groeit niet verder en het lichaam stoot het af. De oorzaak is meestal een chromosoomafwijking die bij de bevruchting is ontstaan. In de regel gaat het hier niet om erfelijke afwijkingen, zodat er geen gevolgen zijn voor een volgende zwangerschap. Je moet het zo zien: Na de bevruchting gaat de celdeling zo snel dat er makkelijk een foutje kan optreden en dan stopt de verdere ontwikkeling van het kindje.
Een eerste miskraam is geen reden voor nader onderzoek. Verder onderzoek adviseren artsen pas na meerdere miskramen. Ook dan levert het bij het overgrote deel van de vrouwen bijna nooit een duidelijke verklaring voor de miskramen op.
Kans op een miskraam
Vroege miskramen komen betrekkelijk vaak voor: bij tenminste één op de tien zwangerschappen is er sprake van. De kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd. Vrouwen die meerdere keren een miskraam hebben meegemaakt, hebben een licht verhoogde kans op een nieuwe miskraam de volgende keer, maar nog steeds is de kans dat een zwangerschap wel goed afloopt, het grootst.
Kan je een volgende miskraam voorkomen?
Als je opnieuw zwanger wilt worden, is het verstandig zo gezond mogelijk te leven. Dat betekent gezond en gevarieerd eten, niet overmatig drinken, niet roken, en geen medicijnen innemen zonder overleg met een arts of verloskundige. Een miskraam met zekerheid voorkomen is echter niet mogelijk, ook als men zich aan deze regels houdt. Aan elke vrouw die (opnieuw) zwanger wil worden, wordt geadviseerd om dagelijks een tablet foliumzuur van 0,5 mg te gebruiken. (vier weken voor en acht weken na de bevruchting) Mocht je voorafgaand aan de miskraam geen foliumzuur gebruikt hebben, dan hoef je je daar niet schuldig over te voelen. Foliumzuur vermindert niet de kans op een miskraam, maar wel de kans op een baby met een open rug.
Je hebt een echo gehad en de verloskundige heeft je verteld dat de zwangerschap niet goed zit; het kindje is niet in leven. Nadat je van de eerste schrik bekomen bent gaat de verloskundige de opties met je bespreken. We snappen dat je al de informatie die je van haar krijgt niet allemaal onthoudt. Hieronder staan de mogelijkheden nog eens voor je uitgelegd.
Afwachten
Meestal komt een miskraam na het eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang. Als de miskraam is vastgesteld met de echo, wat een missed abortion heet, komt in ongeveer 40% van de gevallen in de eerste week de miskraam opgang. Soms duurt het langer, Als je wilt afwachten adviseert de verloskundige om twee weken af te wachten, dit mag ook korter natuurlijk. Nergens staat beschreven dat langer dan twee weken afwachten schadelijk kan zijn, maar een termijn van vier tot zes weken lijkt het maximum. Onze ervaring is dat niet langer dan twee weken afwachten toch de voorkeur heeft bij vrouwen.
Geleidelijk ontstaat een krampende pijn in de baarmoeder (menstruatiepijn) en neemt het bloedverlies toe, zoals bij een hevige menstruatie. Bij een miskraam wordt de vruchtzak met het kindje nu uit de baarmoeder gedreven. Als een miskraam normaal verloopt, is de pijn hierna vrijwel direct over. Het bloedverlies vermindert snel en is vergelijkbaar met de laatste dagen van een menstruatie. Het voordeel van afwachten is dat een spontane miskraam meer natuurlijk verloopt dan een curettage. Het verdriet kan thuis beleefd worden en eventuele complicaties van een curettage worden vermeden. Als je besluit om een spontane miskraam af te wachten, is het verstandig om voor jezelf na te gaan hoe lang je wilt afwachten.
Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap. Wel kan door ruim bloedverlies of pijn of door een incomplete miskraam later alsnog een curettage nodig zijn.
Curettage
Als op de echo gezien wordt dat het kindje niet meer leeft, maar de miskraam nog niet spontaan opgang is gekomen, spreek je van een missed abortion. Je kunt ervoor kiezen nog even af te wachten of je lichaam het kindje zal afstoten. Als dit na enige tijd niet gebeurt of je wilt niet afwachten dan kan er voor een curettage gekozen worden. Bij een curettage zuigt de gynaecoloog de baarmoederholte via de vagina door een dun slangetje (vacuümcurette) leeg of maakt deze met een curette (een soort lepeltje) schoon. De ingreep duurt ongeveer 5-10 minuten en gebeurt in de meeste ziekenhuizen tijdens een dagbehandeling. Vaak geeft men een korte narcose of een ruggenprik; je merkt dan niets van de ingreep zelf. Wel moet je weten dat je het kindje dan niet meer kan zien na de ingreep.
Een zeldzaam voorkomende complicatie is het syndroom van Asherman: hierbij ontstaan verklevingen aan de binnenzijde van de baarmoeder. De gynaecoloog moet deze door middel van een operatie weghalen. Een enkele keer komt een perforatie voor: het dunne slangetje of de curette gaat dan per ongeluk door de wand van de baarmoeder heen. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar soms adviseert men extra observatie in het ziekenhuis. Ook bestaat er een kleine kans op een ontsteking van de baarmoeder. Een laatste complicatie is een incomplete curettage, waarbij een rest van het zwangerschapsproduct achterblijft. Het bloedverlies blijft dan meestal aanhouden. De rest van het zwangerschapsweefsel kan alsnog spontaan naar buiten komen. Soms is het noodzakelijk hiervoor medicijnen te gebruiken of een tweede curettage te ondergaan. Deze complicaties komen niet vaak voor. In verreweg de meeste gevallen verloopt een curettage ongecompliceerd.
Vrouwen die kiezen voor een curettage noemen vaak als argument dat zij het vervelend vinden met een niet-levend kindje in hun buik te moeten dragen. Ook het afwachten en de onzekerheid over het tijdstip van de miskraam kunnen zwaar wegen. Een curettage heeft het voordeel dat aan deze negatieve gevoelens een eind komt. Het verdriet over de miskraam zelf moet dan nog wel verwerkt worden. De ervaring leert dat het voor het verwerkingsproces juist goed kan zijn niet te snel in te grijpen. Als je even een aantal dagen afwacht kun je je keuzes hoe om te gaan met de miskraam beter afwegen en een beslising nemen.
Medicamenteuze behandeling
Als op de echo gezien wordt dat het kindje niet meer leeft kun je er ook voor kiezen om de miskraam op te laten wekken door middel van medicatie. Het middel dat hiervoor gebruikt wordt heet Misoprostol. Misoprostol is van oorsprong een maagtablet, maar in de loop van de tijd zijn we er achter gekomen dat dit middel baarmoedercontracties als bijwerking heeft. De baarmoederspier gaat door het medicijn samentrekken en de miskraam kan hierdoor opgang komen.
Als je deze behandeling wenst dan stuurt de verloskundige je naar de gynaecoloog. In het ziekenhuis geeft de gynaecoloog je tabletjes mee die je zelf thuis vaginaal in moet brengen.
Dit medicijn zorg in ongeveer 70% van de gevallen voor een spontane miskraam. De miskraam komt in de meeste gevallen tussen de 24-48 uur opgang. Lukt het niet binnen 48 uur dan mag er nogmaals de zelfde dosis gebruikt worden in overleg met de gynaecoloog. Indien er geen complete miskraam optreedt zal alsnog een curettage moeten plaatsvinden.
Misoprostol geeft weinig complicaties en relatief weinig bijwerkingen.
Anti-D-immunoglobuline
Als je een rhesus negatieve bloedgroep hebt dan krijg je anti-D-immunoglobuline (anti-D) na de curettage of nadat je een spontane miskraam hebt doorgemaakt na 10 weken zwangerschap.
Wanneer moet je de verloskundige bellen!
Koorts
Koorts is een lichaamstemperatuur boven de 38C (rectaal gemeten) en kan wijzen op een ontsteking in de baarmoeder en is reden om contact met ons op te nemen.
Hevig bloedverlies
Bij een miskraam kun je veel helderrood bloed verliezen met stolseltjes. Dit is normaal. Echter het bloedverlies is te ruim als je een maandverband voortdurend moet verschonen of als je zoveel vloeit dat het lijkt alsof er een kraantje openstaat. Dit is reden om ons te bellen. Ook bij klachten van sterretjes zien of flauwvallen willen we dat je contact met ons opneemt. Probeer het weefsel dat je verliest op te vangen. Als je het kindje opvangt dan kunnen wij kijken hoe het eruit ziet en of het compleet is.
Aanhoudende klachten
Als na een spontane miskraam of curettage krampende pijn en/of zeer fors bloedverlies blijft bestaan, kan dit wijzen op een incomplete miskraam. Er is dan een rest van de zwangerschap in de baarmoeder blijven zitten. Een (nieuwe) curettage is dan meestal noodzakelijk. Neem bij aanhoudende klachten contact op.
Ongerustheid
Als je ongerust bent over het verloop van de miskraam of je hebt nog vragen, kan je altijd contact met ons opnemen.
Lichamelijk en emotioneel herstel
Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of een curettage is meestal vlot. Gedurende een tot twee weken bestaat vaak nog wat bloedverlies en bruinige afscheiding. Het is verstandig met gemeenschap, zwemmen en in bad te gaan, te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Hierna is het lichaam voldoende hersteld om weer opnieuw zwanger te worden. De volgende menstruatie verschijnt na ongeveer 4 tot 6 weken. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt en vanuit medisch oogpunt gezien is het niet noodzakelijk te wachten met opnieuw proberen zwanger te raken.
Veel vrouwen maar ook mannen maken na een miskraam psychisch een moeilijke tijd door. De miskraam betekent een streep door de toekomst en brengt een abrupt einde aan alle plannen en fantasieën over het verwachte kind. Verdriet, schuldgevoelens, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties, zeker bij een vrouw.
De vraag waarom het misging houdt je wellicht bezig. Hoe invoelbaar ook, schuldgevoelens zijn bijna nooit terecht. Een miskraam is een natuurlijke oplossing voor iets wat fout ging rond de bevruchting, en het is maar de vraag of een gezondere leefwijze of minder stress dit had kunnen voorkomen.
De verwerking van een miskraam verschilt: iedereen, man en vrouw, doet dat op zijn of haar eigen manier. Ook de omstandigheden spelen een rol. Het is moeilijk aan te geven hoe lang dit proces duurt.
Vrouwen die na een miskraam opnieuw zwanger worden, zijn daar meestal blij mee, maar voelen zich vaak de eerste tijd ook onzeker en bang: zal het opnieuw mis gaan? Sommigen willen daarom de omgeving nog niet direct van de zwangerschap op de hoogte stellen. Gelukkig verloopt een volgende zwangerschap meestal goed, ook bij vrouwen die meer dan één miskraam hebben doorgemaakt.
Onderzoek naar mogelijke oorzaken
Een eerste miskraam is geen reden voor nader onderzoek. De gynaecoloog bespreekt pas na 3 miskramen onderzoek naar de oorzaak. Chromosomenonderzoek van de man en de vrouw kan al na 2 miskramen worden voorgesteld. Dit onderzoek bestaat meestal uit een bloedonderzoek en een echoscopisch onderzoek van de baarmoeder en de eierstokken. Als je in overleg met de gynaecoloog besluit om onderzoek te doen, is het belangrijk te weten dat maar bij weinig vrouwen met herhaalde miskramen een (behandelbare) oorzaak gevonden wordt. Het is dan ook verstandig niet te hoge verwachtingen te hebben over de uitkomst van het onderzoek. Bij 85% van de paren wordt geen oorzaak gevonden.
Een volgende zwangerschap
Bij een volgende zwangerschap kunnen er na een eerdere miskraam gevoelens van onzekerheid en angst optreden. Heb je een positieve zwangerschapstest bel ons dan! We maken dan een afspraak voor een echo bij zeven/ acht weken en geven je adviezen. Als we bij acht weken een kindje zien met hartactie dan is de kans dat het goed blijft gaan 95-97%.
Als je er weer aan toe bent om zwanger te worden vergeet dan niet te starten met foliumzuur slikken voor je zwanger bent: 1x daag 0,5mg.
Het verlies van je zwangerschap heeft ook emotioneel impact
Veel vrouwen hebben na het verlies van hun prille zwangerschap een moeilijke tijd. Een miskraam heeft vaak meer impact dan ze vooraf kunnen bedenken. Dat geldt voor vrouwen én hun partners.
De miskraam betekent bijvoorbeeld dat je toekomst anders is dan je dacht. Dit verlies maakt plotseling een einde aan alle plannen en fantasieën over dit kind.
Misschien vraag je je af waarom het mis ging. Het kan een troost zijn om te weten dat de zwangerschap meestal vanaf het begin al niet in orde was. Dat de miskraam dus een natuurlijk en logisch gevolg was. Maar naast deze feitelijke verklaring denk je misschien dat je iets had kunnen doen of laten om de miskraam te voorkomen. Hoe invoelbaar ook, schuldgevoelens zijn niet terecht.
Ook goed om te weten: er is geen tijdspad te geven tot het verdriet over is. Ieder beleeft het anders. Ieder doet het anders. Gun jezelf wat jij nodig hebt. De tips hieronder kunnen helpen.
Wat kun je doen om je miskraam goed te verwerken?
- Neem serieus wat je voelt. Alles mag er zijn: verdriet, gemis, schuldgevoel, ongeloof, boosheid, een gevoel van leegte. Misschien voel je ook berusting of zelfs opluchting. Dat kan. Niks is gek.
- Praat erover. Misschien met een vriendin, met je partner, met je zus of een buurvrouw. Of met ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Natuurlijk ben je ook welkom bij je verloskundige.
- Weet dat je partner het verlies hoogstwaarschijnlijk anders beleeft en anders verwerkt dan jij. Dat is normaal. Het is waardevol als jullie erover kunnen praten, met elkaar en met anderen.
- Doe wat goed voelt voor jou. Op het moment dat het voor jou klopt. Zet een mooi beeldje in je kast. Plant een boom in je tuin. Kies een sieraad als herinnering. Schrijf je ongeboren kind een brief. Brand geregeld een kaarsje. Of doe iets heel anders, maar kies wat bij jou, bij jullie past.
- Lees erover. Schrijf erover. Op Facebook zijn besloten groepen waar je over je ervaring kunt schrijven, bijvoorbeeld de groep Miskraam Mama’s. Overweeg om het boek miskraambegeleiding.nl/boek voor ouders in te vullen, de toegankelijke vragen en suggesties helpen je om je ervaringen te verwerken.
- Vertel je levende kind(eren) erover. Er zijn bijvoorbeeld mooie prentenboeken om met jonge kinderen te lezen.
En merk je dat je energie niet terugkomt? Of dat je maar blijft piekeren? Zoek dan hulp om het verlies van je kindje in je zwangerschap te verwerken. Dit is geen thema om mee aan te rommelen. Zoek begeleiding die bij jou past.
Op miskraambegeleiding.nl vind je gratis praktische hulpmiddelen:
- Een checklist om te zien of je klachten mogelijk te maken hebben met je miskraam.
- Tips en een handig stappenplan om je levende kind(eren) te vertellen over de miskraam.
- Suggesties om het gesprek met je partner op een prettige manier te voeren.
- En vele ervaringsverhalen van vrouwen met één of meer miskramen.
- Ook voor de partners is het belangrijk om ondersteuning te krijgen als dit nodig is. Dit is een mooie website waar je veel informatie en tips vindt. devergetenvader.nl
© Miriam van Kreij – 2017